Od 17 maja 2025 r. w Muzeum Mazurskim w szczytnie można obejrzeć wystawę pt. „Kościoły ziemi szczycieńskiej do 1945 roku. Historia i architektura”, która przedstawia wielokulturowość religijną, historię kościołów katolickich, ewangelickich oraz innych wyznań.
Dzięki licznym fotografiom, opisom wystawa przybliża architekturę sakralnych obiektów, ale także przemiany w życiu religijnym społeczności, która zamieszkiwała te tereny od średniowiecza po XX wiek. Wystawa uwzględnia początki chrześcijaństwa na tych ziemiach, które pojawiło się w XIII wieku m.in. dzięki misjom cysterskim. Oczywiście neofici byli w znacznej mniejszości. Wielu Prusów pozostawało wiernymi swojej pogańskiej wierze. Za sprawą polskich książąt został sprowadzony na te tereny Zakon Krzyżacki, który poza misyjną działalnością podbił te tereny narzucając zarazem siłą nową chrześcijańska wiarę. Powstało wówczas nowoczesne państwo Zakonu Krzyżackiego. Wybudowano sieć licznych zamków oraz kościołów katolickich. Na terenie powiatu szczycieńskiego w czasach średniowiecza sieć parafialna nie była zbyt gęsta. Pierwsze parafie powstały w Pasymiu, Dźwierzutach, Rańsku, Trelkowie, Targowie i Szczytnie oraz w południowej części w Wielbarku i Jedwabnie. Pierwsze murowane świątynie powstały w Pasymiu – największym i jedynym w tym czasie ośrodku miejskim oraz w Dźwierzutach i Rańsku, które były ośrodkami wielkich dóbr rycerskich.
Przełomową datą jest rok 1525, kiedy ostatni Wieli Mistrz Zakonu Krzyżackiego Albrecht Hohenzollern składa hołd polskiemu królowi Zygmuntowi Staremu. Kończy się w tym momencie istnienie państwa Zakonu Krzyżackiego – powstają Prusy Książęce, a Albrecht Hohenzollern staje się pierwszym księciem nowego państwa. Zafascynowany Marcinem Lutrem i jego reformą kościoła przechodzi na wiarę protestancką. Zgodnie z późniejszą zasadą cujus regio ejus religio mieszkańcy Prus Książęcych stali się również protestantami i wyznawcami wiary swojego pana. Dotychczasowe kościoły katolickie zostały przejęte przez luteran. Stało się odwrotnie w 1945 roku, kiedy w nowej geopolitycznej sytuacji wielu Mazurów wyjechało do Niemiec i znaczna część kościołów ewangelickich stała się częścią kościoła rzymskokatolickiego dla katolickiej ludności przybyłej na te tereny m.in. z Mazowsza, Kurpi oraz Kresów.
Przełomową datą jest rok 1525, kiedy ostatni Wieli Mistrz Zakonu Krzyżackiego Albrecht Hohenzollern składa hołd polskiemu królowi Zygmuntowi Staremu. Kończy się w tym momencie istnienie państwa Zakonu Krzyżackiego – powstają Prusy Książęce, a Albrecht Hohenzollern staje się pierwszym księciem nowego państwa. Zafascynowany Marcinem Lutrem i jego reformą kościoła przechodzi na wiarę protestancką. Zgodnie z późniejszą zasadą cujus regio ejus religio mieszkańcy Prus Książęcych stali się również protestantami i wyznawcami wiary swojego pana. Dotychczasowe kościoły katolickie zostały przejęte przez luteran. Stało się odwrotnie w 1945 roku, kiedy w nowej geopolitycznej sytuacji wielu Mazurów wyjechało do Niemiec i znaczna część kościołów ewangelickich stała się częścią kościoła rzymskokatolickiego dla katolickiej ludności przybyłej na te tereny m.in. z Mazowsza, Kurpi oraz Kresów.
